Op 1 februari 1944 overleed Piet Mondriaan in New York. Volgens de Nederlandse wet vervalt per 1 januari 2015 het copyright op zijn werk, 70 jaar na het overlijden van de kunstenaar. Dit nieuwsfeit intrigeert mij. Het Gemeentemuseum in Den Haag heeft de grootste collectie Mondriaans ter wereld. Desondanks besluit ik het Mondriaanhuis te bezoeken omdat ik denk dat dit nieuws vooral heel interessant is voor een klein museum als dit.
Het huis waar de wereldberoemde kunstenaar in 1872 werd geboren staat in Amersfoort. Piet woonde er tot zijn achtste. Het museum maakt gebruik van langdurige bruiklenen en heeft opvallend genoeg geen enkel werk van Mondriaan in eigendom. Simpelweg te duur voor een kleine organisatie als dit. Voor het idee: het Haags Gemeentemuseum kocht de Victory Boogie Woogie in 1998 voor maar liefst 82 miljoen gulden, dat heeft niet iedereen zomaar beschikbaar.
Dat de rechten komen te vervallen biedt het Mondriaanhuis enorm veel mogelijkheden, vertelt museummedewerkster Marjory Degen enthousiast. Niet alleen voor de merchandise in de museumwinkel maar het geeft vooral het tentoonstellingsbeleid een enorme boost. "We kunnen nu bijvoorbeeld rond een reproductie, kopie of misschien zelfs een 3D print van een van zijn kunstwerken een expositie bouwen. Voorheen mocht dit niet. Nou ja, het mocht wel maar het was niet te betalen." De erven van Mondriaan's nalatenschap worden vertegenwoordigd door de Mondrian Trust. Deze Amerikaanse organisatie stuurt fikse rekeningen en uitgebreide eisenpakketten voor het gebruik en het publiceren van afbeeldingen van de kunstwerken.
Wie zijn die erven dan, vraag ik mij af. Had Mondriaan kinderen? Nee, geen kinderen ontdek ik in de 'Schatkamer' van het Mondriaanhuis, hij is ook nooit getrouwd. 'Zijn kunstenaarschap vond hij belangrijker dan het onderhouden van een gezin', lees ik. Maar waarom is er dan een Amerikaans Mondrian Trust? Ook daar vind ik een antwoord op. Mondriaan heeft zijn bezittingen en het beeldrecht op zijn oeuvre nagelaten aan een Amerikaan; zijn goede vriend en kunstenaar Harry Holtzman. Het zijn dus de erven van deze Holtzman, zelf overleden in 1987, die vertegenwoordigd worden door de Mondrian Trust. Bijzonder, evenals het bijkomende feit dat volgens de Amerikaanse wet het copyright op werk dat gemaakt is na 1923 pas vervalt 95 jaar nadat het voor het eerst is gepubliceerd. Aan welke wet moeten de Nederlandse musea, uitgevers en media zich dan houden? Die strijd lijkt voorlopig nog niet gestreden.
En de merchandise? "Mondriaan mag nu op een theedoek" schrijft Trouw. Maar alles bestaat al. Een paar maanden na het overlijden van Mondriaan liggen in de New Yorkse modewinkels al jurken met het zo bekende motief: zwarte lijnen op een witte achtergrond met een enkel gekleurd blok in de basiskleuren rood, geel en blauw. En nadat Yves Saint Laurent in 1965 een serie Mondriaan jurken ontwerpt is er geen houden meer aan. Tot op de dag van vandaag verkopen producten met de wereldberoemde motieven geïnspireerd op het werk van Mondriaan als een trein. En daar zit het hem in, "geïnspireerd op" is het sleutelwoord voor alle bestaande commerciële
Ik leer veel vandaag over deze wereldberoemde kunstenaar. Het Mondriaanhuis blijf ik zeker volgen, ik ben reuze benieuwd naar hun toekomstplannen.
Mijn bezoek rond ik af met de aanschaf van een Museumkaart. 'Blijf ontdekken' staat er op de bijbehorende brochure en dat ben ik zeker van plan. Dit was nog maar het begin, mijn blogavontuur is definitief begonnen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten